اولین روزهایی که خودرو در ایران به تولید انبوه رسید، به حدود دهه 40 شمسی بازمی‌گردد. در آن زمان خودروهاییروی خط تولید رفتند که جزء خودروهای روز، پرطرفدار د با کیفیت بودند. به همین دلیل در آن زمان آینده روشنی برای تولید خودرو در ایران متصور می‌شد. اما متاسفانه صنعت خودرو سازی همان گونه که تصور می‌شد، پیش نرفت. به همین دلیل در این مقاله از مجله همراه مکانیک قصد داریم درباره علل مختلف عدم موفقیت خودروسازان داخلی در ارائه خودروهای با کیفیت اطلاعاتی در اختیار شما قرار دهیم.
دلیل اول: خودرو سازی در ایران کاملا انحصاری است
چندین سال گذشته خودروسازان خارجی با ارائه محصولات خود در ایران رونقی در بازار خودرو ایجاد کردند. برخی شرکت‌های خودرو سازی داخلی نیز به مونتاژ و ارائه این محصولات پرداختند. این مسئله باعث شد که دو خودرو ساز بزرگ داخلی ایران برای بهبود شرایط خود و جذب مشتری، با این خودروها به رقابت بپردازند . نتیجه این موضوع نیز بالا رفتن کیفیت خودروهای تولیدی ایرانی بود. از سویی دیگر برای جذب بهتر مشتری نیز، قیمت خودرو را در حد معقولی قرار دادند که خود رضایت بیشتری برای خریداران خودروهای داخلی ایبجاد کرد.
در این شرایط کیفیت خودروهای تولیدی این دو خودروساز به شکل محسوسی کیفیت پیدا کردند. اما متاسفانه این وضعیت چندان ادامه دار نبود. بعد از اینکه زمزمه‌های برجام به گوش رسید و برجام بی فرجام به کار خود پایان داد، بازار خودرو نیز با عدم تعادل موجه شد. این مسئله موجب خروج شرکت‌های خودروسازی خارجی یکی یکی از ایران شد. نتیجه به دست آمده نیز به وجود آمدن بازاری کوچک و انحصاری در دست دو خودرو ساز داخلی بود. در چنین شرایطی خودروسازان داخلی که دیگر رقیبی برای خود نمی‌دیدند، قیمت خودرو را به میل خود بالا بردند و در عین حال کیفیت محصولات با افت شدید مواجه شد.
دلیل دوم: مشکل در تامین قطعات
دو خودروساز بزرگ داخلی علت بی کیفیتی محصولات خود را عواملی مانند کمبود قطعات ناشی از تحریم‌ها اعلام کردند. آنچه که خروج خودروسازان خارجی را رقم زد، حواشی دیگری مانند منع ورود قطعات خودرو را هم در پی داشت. در این بین برخی شرکت‌ها پا به میدان گذاشتند تا بتوانند با تولید قطعات در داخل کشور، این مشکل را رفع نمایند. البته در این مسیر نیز به خوبی عمل نکردند و بی کیفیتی خودرو ادامه دار شد.
دلیل سوم: حمایت به جای نظارت
در راستای بهبود کیفیت خودروهای داخلی برخی ارگان‌های مرتبط روش‌هایی را در پیش گرفتند. از جمله آنها پلیس راهنمایی و رانندگی بود که اعلام کرد خودروهای بی‌کیفیت دیگر شماره گذاری نمی‌شوند. اما گویی که این اعمال فشارها تاثیری در کیفیت خودروها نداشته است. این موضوع به خوبی نشان دهنده قدرت زیاد خودروسازان داخلی و گرم بودن پشت آنها به حمایت‌های قدرتی بزرگتر است. این پشتیبان قدرتمند دولت است که با حمایت‌های خود خودروسازان داخلی را هر روز قوی‌تر از دیروز می‌کند. درحالی که وظیفه دولت در این شرایط نظارت درست بر شرایط بازار و عملکرد این دو خودروساز انحصاری است.
دولت به خوبی می‌داند که تعداد صنایع وابسته به خودروسازی بسیار زیاد است و نمی‌تواند با تهدیدهایی نظیر تعطیلی کامل یا قطع حمایت‌ها خودروسازان را موظف به تولید خودروهای باکیفیت کند. در این شرایط اقتصادی و وجود بیکاری فراوان در جامعه، اگر خودروسازی هم ضربه بخورد، منجر به تعطیل شدن مشاغل وابسته به خودروسازی خواهد شد. به همین دلیل دولت در برابر رفتار و عملکرد خودروسازان سکوت اختیار می‌کند وآنها را در انحصارگرایی خود آزاد گذاشته است.
دلیل چهارم: عدم اعتماد به توان داخلی
در حال حاضر بسیاری از افراد خلاق قطعات خودرو و خودروهای جدید طراحی می‌کنند. علاوه بر آن شرکت‌های دانش بنیان تلاش خوبی در زمینه تولید قطعات و راهکارهای افزایش کیفیت خودروهای داخلی کرده‌اند. اما متاسفانه به دلایل مختلفی به این تلاش‌ها توجهی نمی‌شود. یکی از این دلایل به ادعای خودروسازان کمبود سرمایه است. آنچه که بیان می‌شود این است که اجرای این طراحی‌ها نیاز به سرمایه گذاری کلان دارد و هزینه ساخت خودرو را بالا می‌برد. به همین دلیل به توان داخلی اعتمادی نشده و بسیاری از طراحان و مهندسان از حضور در این عرصه دلسرد می‌شوند.
دلیل پنجم: کشور در شرایط اقتصادی مناسبی قرار ندارد
دلایل مختلفی در کنار هم قرار می‌گیرند و نتیجه آن کاهش کیفیت خودروهای داخلی می‌شود. به همین دلیل به تنهایی نمی‌توان خروج خودروسازان خارجی و کمبود قطعات باکیفیت را درنظر گرفت. برخی کارشناسان بازار خودرو معتقدند که این موضوع به معضلات اقتصادی و شرایط نامناسب اقتصادی مربوط می‌شود. کمبود نقدینگی یکی از مسائلی است که موجب می‌شود تمرکز اصلی شرکت‌های خودروسازی بر جلوگیری از ضرر معطوف شود و جایی برای نگرانی درباره افزایش کیفیت ساخت خودروها باقی نماند. خودروسازان اداعا می‌کنند که اگر مشکلی از نظر اقتصادی نداشته باشند، کیفیت خودروها نیز به سطح مطلوبی خواهد رسید.
کلام پایانی
در این مقاله از همراه مکانیک سعی شد که دلایل عمده مسئله کیفیت پایین خودروهای داخلی بیان شود. دلایل متعددی برای ارائه خودروهای بی کیفیت بیان می‌شود که شامل تحریم‌ها و محدودیت خارجی و برخی مسائل داخلی است. اما درنهایت می‌توان گفت راه کار برون رفت از این مشکل، مدیریت درست، برنامه ریزی و همت خودروسازان است. ادامه مطلب را به نقل از مجله همراه مکانیک می‌توانید در اینجا بخوانید.